TEMA Vakfı, Türkiye’nin 24 vilayetinde yaklaşık 20 bin maden ruhsatının; ormanlar, korunan alanlar (milli park, sit alanı vb.), tarım alanları ve kültür varlıkları ile bağını inceledi. Çalışmaya dahil edilen vilayetlerin ortalama ruhsatlılık oranı 63 çıkarken, TEMA Vakfı İdare Heyeti Lideri Deniz Ataç bu durumun statü ve nitelik gözetmeksizin her yerde madenciliğe müsaade veren mevzuatın bir sonucu olduğunu tabir etti. Ataç, madencilik faaliyetlerinin tehdidi altındaki coğrafyalara ve mevzuatın doğal varlıkları ve hayat alanlarını müdafaaya yetmediğine dikkat çekti.
TEMA Vakfı 2020 yılı yazında, Kaz Dağları Yöresi’nin 89’unun madenlere ruhsatlı olduğunu ortaya koyan “Kaz Dağları Yöresi’nde Madencilik” çalışmasını kamuoyuyla paylaşmıştı. Çalışmalarına devam eden Vakıf, 22 vilayette daha maden ruhsatları haritalama çalışmaları gerçekleştirdi. Çalışmalar, Çanakkale ve Balıkesir’den sonra Muğla, Tekirdağ, Kırklareli, Afyon, Kütahya, Uşak, Zonguldak, Bartın, Eskişehir, Karaman, Kahramanmaraş, Erzincan, Tunceli, Ordu, Tokat, Artvin, Erzurum, Bayburt, Şırnak, Siirt, Batman, Sivas vilayetleri özelinde yapıldı. Seçilmeleri rastlantısal olmayan bu vilayetler, doğal varlıklar bakımından epeyce varlıklı bir ekosisteme, güçlü ziraî üretime ve turizm potansiyeline sahip olmasına karşın madencilik faaliyetlerinin ağırlaştığı alanlar olarak öne çıkıyor.
Ruhsatların en ağır olduğu vilayet Kütahya
TEMA Vakfı’nın çalışmalarına nazaran 24 vilayet yaklaşık 20 bin maden ruhsatına bölünmüş durumda. Ruhsatların büyük kısmını ihale edilmeyi bekleyen ruhsatlar (14.967) oluştururken, ihale ruhsatlarını 2.158 ruhsat ile işletme ruhsatları; 1.871 ruhsat ile arama safhasındaki ruhsatlar oluşturuyor. İşletme safhasındaki ruhsatların en ağır olduğu yerleri, Muğla, Sivas ve Kaz Dağları Yöresi’nin Çanakkale-Balıkesir vilayetleri oluşturuyor. Her an hayata geçirilebilecek bu ruhsatlar, bilhassa bu vilayetlerde madencilik faaliyetleri özelinde önemli bir tehdit olduğunu ortaya koyuyor. Arama ruhsatları ise Siirt- Şırnak-Batman, Eskişehir ve tekrar Çanakkale-Balıkesir vilayetlerinde ağırlaşıyor. Yeniden TEMA Vakfı’nın çalışmasına nazaran ruhsatların en ağır olduğu vilayet, 92’si madenlere ruhsatlı olan Kütahya. Kütahya’yı, Çanakkale-Balıkesir (79) ve Uşak(80) vilayetleri izliyor.
Türkiye’nin tüm doğal kıymetleri madencilik faaliyetlerinin inisiyatifinde
24 ilin ortalama ruhsatlılık oranı 63. Yani vilayetlerin yüz ölçümlerinin yarısından fazlası maden ruhsatlarına bölünmüş durumda. Bu vilayetlerde bulunan ormanların ortalama 60’ı, tarım alanlarının ortalama 57’si, meraların ortalama 55’i, korunan alanların ortalama 57’si, potansiyel müdafaa alanı olması gereken alanların (Önemli Tabiat Alanı) ortalama 63’ü madenlere ruhsatlı. Bu sonuçlar; Türkiye’nin doğal, ekonomik ve kültürel olarak her türlü kıymetinin, madencilik faaliyetlerinin inisiyatifine bırakıldığını gösteriyor.
Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan TEMA Vakfı İdare Konseyi Lideri Deniz Ataç; “Maden Kanunu maddeleştiği 1985 yılından bu yana 20’den fazla defa değişti. Her değişiklikle daha fazla alanda madencilik faaliyetleri yapılabilir hale geldi. Madenruhsatlarının gerçek hayatta nerelere karşılık geldiğini değerlendirdiğimiz haritalama çalışmalarının sonuçları maalesef statü ve nitelik gözetmeksizin her yerde madenciliğe müsaade veren mevzuatın bir sonucu. Ne yazık ki bu görüntü bizleri doğal alanlarımız, tarım alanlarımız, meralarımız, kültür kıymetlerimiz ve sıhhatimiz konusunda büyük bir dert ile karşı karşıya bırakıyor. Bütüncül bir planlama yaklaşımından mahrum, kamu faydasını sadece madenlerden yana gören, ziraî üretimi, turizmi ve en değerlisi insan sıhhatini dikkate almayan madencilik uygulamaları doğal, kültürel ve ekonomik hayat için büyük bir tehdit oluşturuyor. Ormanlarımız, tarım alanlarımız parçalanırken, su varlıklarımız kirleniyor, tükeniyor, kültürümüz de tıpkı zeytinliklerimiz üzere köklerinden ediliyor, sağlımızı kaybediyoruz” dedi.
Dünya çapında yoksulluk ve besin krizi tartışmalarının yapıldığı bugünlerde tabiata ve tarım alanlarına yapılan her müdahalenin, yoksulluğu daha da derinleştireceği ve etraf adaletsizliğini artırdığını hatırlatan Ataç, “Ülkemizdeki mevzuat ne yazık ki ormanlarımızı, tarım alanlarımızı, meralarımızı, yaban hayatını ve ömür alanlarını müdafaaya yetmiyor. Ne yazık ki yakın vakitte zeytinliklerimizi madenciliğe feda eden yönetmelik değişikliğini en daima birlikte gördük” diyerek, yetkilileri yasal düzenlemelerle bu vahim tabloyu değiştirmeye çağırdıklarını söz etti.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
