Halkla Bağlantıların gelişim sürecinde başta ‘Basın Ajansı Modeli’ olmak üzere irtibat biçimlerine nazaran değişen birçok farklı model tasarlandı. Basın ajansı modelinin temelinde tanıtım fonksiyonunun olduğunu belirten uzmanlar, kaynaktan maksat kitleye hakikat tek istikametli bir irtibat sürecine dayalı olmasının en kıymetli özelliği olduğunu vurguluyor. Uzmanlar; 1920 ve sonrasında kamuoyu bilgilendirme modeli, iki istikametli asimetrik model ve iki taraflı simetrik modellerin Halkla İlgilerin gelişim sürecine dahil olduğunu söz ediyor.
Üsküdar Üniversitesi İrtibat Fakültesi Halkla Münasebetler ve Tanıtım Kısım Lideri Dr. Öğretim Üyesi Özge Akbaş, basın ajansı modeli ve akabinde üretilen tanıtım modelleri ile ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Temelinde tanıtım fonksiyonu var
Tarihsel açıdan Halkla Bağlantıların gelişimi dikkate alındığında o periyodun şartlarına bağlı olarak uygulanmış bağlantı üsluplarına nazaran halkla ilgiler modelleri olduğunun görüldüğünü belirten Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, “Grunig ve Hunt’ın halkla alakalar modellerinden birincisi olarak görülen ‘Basın ajansı modeli’, temelinde tanıtım fonksiyonunun olduğu bir modeldir. 19. yüzyılın birinci yarısında yaşanan endüstriyel ihtilal, ticarileşmeyi merkeze alan faaliyetlerin yayılmasına yer hazırladı. Bu model kapsamında bilhassa kamunun dikkatini çekecek rastgele bir mevzu hakkında tanıtım faaliyetlerine yer verilirken, kesin amaç ise basında yer bulmak olarak görülmektedir.” dedi.
Tek istikametli irtibat sürecine dayanıyor
Basın ajansı modelinin en kıymetli özelliğinin kaynaktan maksat kitleye yanlışsız tek taraflı bir irtibat sürecine dayanması olduğunu tabir eden Uğurlu, “Bu noktada iletinin doğruluğu, emniyetli olması üzere konular art planda kalırken, tek taraflılık ve yarı gerçekler basın ajansı modelinde kullanılıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde bu periyot içerisinde birçok basın casusu, kahramanlar yaratarak onları tanınan hale getirip kamuoyunun ilgi ve dayanağını toplamak ismine gerçekleri çarpıtmaktan kaçınmadı.” diye konuştu.
1920’de kamuoyu bilgilendirme modeli ortaya çıktı
Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, gerek iş dünyası gerekse siyasal irtibat kampanyaları dahilinde gerçekleştirilen manipülasyon teknikleri ile magazin yahut haber bedeli taşımayan içerikleri amaç kitlelerle paylaşan bir yaklaşımın karar sürdüğünü söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Basın ajansı modelinden sonra ‘kamuoyu bilgilendirme modeli’, 1920 yılında ortaya çıkmış ve iki taraflı simetrik modelin uygulanışına kadar gündemde olmuştur. Ivy Lee ortaya atmış olduğu Prensipler Bildirisinde bu modelin emelini açıkça tabir ediyor ve halkla bağlar mesleğinin gelişimi açısından da hayli değerli bir atılım olarak nitelendiriyor. Buna nazaran yapılan halkla alakalar çalışmalarında hakikat ve eksiksiz bilgi sunma amacıyla yola çıkılıyor. Böylelikle gaye kitlenin zihnini meşgul edebilecek temelsiz bilgiler engellenmiş oluyor. Bunun en değerli destek noktası da kurumun imajının amaç kitlenin zihninde olumlu olmasına imkan sağlamasıdır. İki taraflı asimetrik model ise karşılıklı lakin istikrarsız bir irtibata dayanıyor ve ikna sürecini merkeze almasından ötürü gerçek halkla bağlar çalışmalarının temelini oluşturuyor.”
En kıymetli dinamik geri bildirim
İki taraflı asimetrik modelin temsilcisi olan E. Bernays’in bu modelle birlikte halkla ilgiler faaliyetleriyle amaçlanan tavır ve davranış değişikliğinin oluşturulması için birçok aktiflik gerçekleştirdiğini söz eden Uğurlu, “Bu model içerisindeki en kıymetli dinamik, amaç kitleden alınacak geri bildirim olarak görülüyor. Fakat alınan geri bildirim, yalnızca ikna gayesiyle kullanılıyor. Dört halkla bağlantılar modelinin sonuncusu ‘iki istikametli simetrik model’dir. Bu modelin en kıymetli özelliği kurumlar ve maksat kitleleri ortasındaki ortak noktaların keşfedilmesi, ortaya çıkartılması, gerekli bildirimlerin alınmasıyla bunların kurum siyasetlerine ve tahlil stratejilerine yansıtılmasıdır.” dedi.
İletişim dinamikleri kıymetli ipuçları veriyor
Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, ‘Bugünkü halkla bağlar uygulamaları, kurumların gaye kitleleriyle kurmuş oldukları irtibatta onların gereksinim ve beklentilerinin fark edilmesi, kıymetlendirilmesi ve uygulamaya geçilmesini odak noktasına alıyor.’ dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Halkla bağlar alanının ülkülerini kapsayan toplumsal sorumluluk, etik, sürdürebilirlik, gönüllülük üzere kavramların ehemmiyetinin artması da kurumların amaç kitleleriyle kurdukları irtibatın temelini oluşturuyor. Bir toplumdaki iletişim dinamikleri, kamuoyu süreçlerinin yönü ve içeriği hakkında birinci önemli ipucunu verir. Bu iletişim dinamiklerinin bilinmesi, halkla ilişkiler programlarının planlanması, maksat kitle olarak kamu tahlilleri ve ilgili medya tekniklerin saptanması açısından da son derece önemlidir. Halkla ilişkiler, tüm iç ve dış maksat kitle ile müspet ilişkiler geliştirme ve örgütsel amaçlarla toplumsal beklentiler ortasında tutarlılık kurma emeliyle iletişim faaliyetlerinde bulunmaktır.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
