Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Kendisine nazaran ortalama sayılabilecek bir boksörün 200 ila 300 kilo yükündeki yumruğu, 2015’te genç boksör Prichard Colon’un hayatını büsbütün değiştirmek üzereydi. Küçük yaşlarından itibaren tüm hayatını boks mesleğine adayan Colon şimdi hiçbir mağlubiyet almamıştı. Dünyada 1 numara olarak gösterilen Colon’un tek yenilgisi tüm hayatını değiştiren gün gelecekti. Genç boksörün başının gerisine aldığı acı verici yumruk tıpkı vakitte hayatının en acı ve tek mağlubiyeti olacaktı. Genç boksörün şampiyonluktan yatağa bağlı kaldığı günlere sebep olan hastalığını işte bu yumruk getirdi. 2015’te çıktığı son müsabakada rakibi Terrel Williams’dan aldığı darbe onu tam 221 günlük komaya ve akabinde felce götürdü. Colon’un beyninde aslında tam olarak ne olduğunu İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi, Avrupa Baş Ağrısı Derneği, Dünya Baş Ağrısı Derneği ve Avrupa İnme Derneği İdare Şurası Üyesi Prof. Dr. Derya Uludüz, Milliyet.com.tr’ye anlattı.
SON MAÇTA NELER OLDU?
İlk profesyonel maçına 23 Şubat 2013 tarihinde çıkan Colon, rakibi Xavier LaSalle’yi birinci tipten nakavt etti. Colon, birinci galibiyetini almıştı. Üstelik 17 Ekim 2015 tarihinde Terrel Williams ile son maçına çıkana kadar bu galibiyet serisi devam edecek, hiç hezimet almayacaktı. Williams ile karşılaştığında yaşananlar iki boksörü de ömür uzunluğu altından kalkamayacakları bir ezaya sürükledi. Aslında o gece Andre Dirrell ve Blake Caparello ortasında gerçekleşecek gayret ertelenmiş ve yerine programa Colon ve Williams’ın boks maçı eklenmişti. Colon ve Williams toplamda dokuz cins dövüştü. Colon birinci beş çeşitte önde gidiyordu. Lakin Williams, maç boyunca yasak olmasına karşın Colon’un başının arkasınabeyne ziyan veren ‘tavşan yumruğu’ndan tekraren savurdu.
Tüm bunlar yaşanırken Colon, gayretin hakemini tekraren uyarmış hatta yasak olan bu darbelerden ötürü doktora başının döndüğünü de söylemişti. Colon’u yüzeysel bir muayeneden geçiren tabip ise bir sorun olmadığı konusunda boksörü ikna etmişti. Hakem de benzeri bir halde durumu hafife alarak tüm şikâyetlere karşın Williams’ı uyarmadı. Colon ilerleyen dakikalarda sonlarına hakim olamadı ve birebir biçimde o da kural dışı bir hareket yaptı. Bunun karşılığında 2 puan ceza alan Colon epey tedirgindi. Zira rakibi açık bir halde yaptığı hareketle onu tehdit ediyor lakin hiç kimse müdahale etmiyordu. Colon 9’uncu cinsin sonunda maçın bittiğini düşünerek eldivenleri çıkardı. Bu hareketi diskalifiye olmasına sebep olmuştu. Soyunma odasına gittiğinde ise Colon kusmaya başladı ve beyin kanaması teşhisi ile hastaneye kaldırıldı. 221 gün komada kalan boksör, Nisan 2017 itibariyle komadan sonra tepkisizlik (PKB) yani beyinde önemli hasarı olan hastalarda kalıcı bitkisel durum olarak isimlendirilen vejetatif hastalığı ile çaba ediyor.
‘SAĞLIKTAN ÖBÜR BİR ŞEY DİLEMİYORUM’
Yaşanan olaydan sonra binlerce kişi için Williams hatalıydı. En çok merak edilen ise Williams’ın Colon’dan nasıl özür dilediği ya da özür dileyip dilemediğiydi. Basına yansıtıldığı kadarıyla Williams pişman görünmüyordu. Ancak kimilerine nazaran Williams Colon’dan basına duyurmadan özel olarak özür dilemişti. Williams’ın mevzuyla ilgili bilinen açıklaması ise şöyleydi: “Prichard için her gün dua ediyorum. Bu asla değişmeyecek. Ona huzur ve sağlıktan öteki bir şey dilemiyorum. Asla birine bilerek ziyan vermem. Kendimi suçlamıyorum. Bunun için dua ettim. Genç adama nitekim güzel bahtlar diliyorum. Bu benim için de Colon’un ailesi için de sıkıntı bir durum.”
‘SOLUK ALIP VEREBİLİR FAKAT BİLİŞSEL FONKSİYONLAR BOZUK’
23 yaşında çıktığı son maçta bahtsız halde tüm yaşantısı değişen boksörün rahatsızlığını, Prof. Dr. Derya Uludüz açıkladı. Bu komadan sonra tepkisizlik (PKB) yani beyinde önemli hasarı olan hastalarda kalıcı bitkisel durum olarak isimlendirilen vejetatif hastalığını tüm taraflarıyla anlatan Prof. Dr. Uludüz, bu sorunun hangi durumlarda ortaya çıkabileceğini, hastaların neler yaşadığını ve tedavi sürecinden bahsederek şunları söyledi:
“Vejetatif durum uzun süren ve komadan farklı bir durumdur. Vejetatif durum yani bitkisel hayatta beyin sapı ve hipotalamus dediğimiz bölgeler büsbütün ya da kısmen sağlamdır. Lakin beyinde önemli bir hasar vardır. Beyin sapı ve hipotalamus sağlam kaldığından uyku-uyanıklık döngüsü devam edebilir. Göz kapakları açılabilir, soluk alıp verme, kan basıncı devam edebilir. Lakin bilişsel fonksiyonlar büsbütün bozuktur. Vejetatif durumda vakit uzadıkça şuurun yine kazanılma bahtı azalır. Kişi hem kendisinden ve hem de etrafından habersizdir. Beyin kısmi uyarılmaya sahiptir lakin şuur bozuktur.”
Peki, kişinin rastgele bir yerine aldığı darbe bu hastalığın ortaya çıkmasında ne kadar tesirli? Prof. Dr. Derya Uludüz, Colon’un başıyla boynu ortasına aldığı darbe sonrası ortaya çıkan rahatsızlığın, darbeye bağlı gelişmesini de kıymetlendirdi. Prof. Dr. Uludüz “Kafa darbesinde vejetatif tablo olmasının yanısıra karaciğer yetmezliği, böbreğe ziyan veren ve yetmezliğe götürebilen ziyanlı toksinler (etanol, kurşun, civa gibi), sodyum kalsiyum yahut magnezyum elektrolitlerinde çok düzensizlikler, bedende dolanıma karışan yaygın enfeksiyon ve sepsis tabloları yeniden vejetatif duruma neden olabilir” dedi.
BİR GÜN GÜZELLEŞEBİLECEK Mİ?
Boks dünyası ağır sıklette dünyanın en âlâ boksörlerinden birini kaybetmişti. Tedavisine konutta devam edilen boksör bugün 31 yaşında. Akıllarda ise daima birebir soru: ‘Prichard Colon güzelleşebilecek mi?’ Colon’un 23 yaşında yakalandığı vejetatif hastalığını yaşayanların erken yaşta ölme riskini kıymetlendiren Prof. Dr. Uludüz, ‘erken yaş ile ölüm’ün bu hastalıkta zıt orantılı olduğuna dikkat çekti.
‘YAŞ İLERLEDİKÇE VEFAT SIKLIĞI ARTIYOR’
“Yaş ilerledikçe erken vefat sıklığı artıyor. Hastaların yüzde 54’ü birinci 6 ay, kalan yüzde 28’i birinci bir yıl içinde kaybedilebiliyor. 2-5 yıl yaşayabilen hastalar var ve nadiren de olsa geri dönüş ve güzelleşme görülebiliyor” diyen Prof. Dr. Uludüz şu bilgileri paylaştı:
“İyileşmede ana kriterler düzgün bakım, komplikasyonların gelişmemesi, erken yaşta olma ve beyin sapı ve hipotalamusta kısmi hasar olmasıdır. Vejetatif durum düzgünleşme talihi beyne hasarın derecesine ve hastanın yaşına bağlıdır. Genç olguların ilerleyen yaşa göre (45 yaş üstü) nöroplastisite yani yeni hudut hücresi oluşumu ve tamiri sayesinde daha süratli düzgünleşme bahtı vardır. Birinci travmadan sonra vakit ilerledikçe şuurunu kazanma mümkünlüğü azalır. Vejetatif durumda güzelleşmenin iki basamağı var: Şuurun düzelmesi ve yaşamsal fonksiyonların geri kazanılması. Şuurun güzelleşmesi kişinin kendisin ve etrafını fark etmesi, görsel ve işitsel ihtarlara cevap vermesi ve etrafı ile etkileşim kurmasıdır. Yaşamsal fonksiyonların geri kazanılması öğrenme yeteneği, kendine bakım ve mesleksel etkinliklere katılabilme yeteneklerini kazanmasıdır. Şuurun uygunlaşması yaşamsal fonksiyonel güzelleşme olmadan gerçekleşebilir lakin fonksiyonel düzgünleşme şuurun güzelleşmesi olmadan gerçekleşemez.”
Colon, 2021 yılında kafatasından bir ameliyat daha geçirdi. Tabipler her şeyin olumlu gittiğini söyledi. Ameliyatından bir hafta evvel Dünya Boks Kurulu (WBC) onu fahri şampiyon ilan etti. Ancak Colon, an prestijiyle muhakkak vazifeleri yerine getirebilse de hâlâ bakıma muhtaç vaziyette.
