Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – Günümüzde İngilizce, neredeyse tüm dünyanın ortak irtibat lisanı olarak pek çok farklı ülkede, pek çok kişi tarafından konuşuluyor. Diğer lisanlara göre epeyce kolay olan gramer yapısı sayesinde İngilizce daha süratli öğreniliyor. Yapılan araştırmalar dünyanın dört bir yanında yaklaşık 1 milyar insanın İngilizce konuştuğunu ortaya koymuş durumda. Ancak tüm bunlara karşın İngilizceyi Türkiye’de güç bir lisan olarak görenler var. “Anlıyorum lakin konuşamıyorum” ya da “Yıllardır kursa gittim lakin bir türlü istediğim düzeye gelemedim” gibi cümleleri kuranların sayısı da epey çok. “Türkiye’de lisan tahsilindeki en büyük sorun, ana lisanı İngilizce olan birine İngilizce öğretir üzere öğretmeye çalışmak“ diyen İngilizce öğretmeni Mustafa Özay, kendi geliştirdiği bir sistem olan Türkçeden İngilizceye, İngilizceden Türkçeye teğe bir çeviri metoduyla lisan sorununu ortadan kaldırdığını söylüyor. Pekala bu sistem nasıl işliyor?
‘7-8 YAŞINDAN SONRA BİRİNE ANA LİSAN ÜZERE LİSAN ÖĞRETİLEMEZ’
Eğitimini Eskişehir’de ve Ankara’da tamamladı. Matematik kısmını bitirdi. Fakat öğrenciyken İngilizcede bulduğu bir formül hayatını baştan aşağıya şekillendirdi. Yıllardır çevirmenlik yapan, Türkiye Tercümanlar Derneği Eskişehir Kurucusu Lideri Mustafa Özay, kendi oluşturduğu müfredatla İngilizceden Türkçeye, Türkçeden İngilizceye çeviriye dayalı bir program oluşturdu. “Üniversitede öğrenciyken bu müfredatı buldum” diyen Özay, İngilizce öğrenmenin Türkiye’de daima bir sorun olduğunu söyledi. İngiltere ve ABD’de okutulan kitapların ana lisanı İngilizce olan insanlara nazaran hazırlandığına dikkat çeken İngilizce Öğretmeni Mustafa Özay, şunları söyledi:
“İnsanda bir edinim vardır. Küçüklükten itibaren beyin lisanda bir kodlama sistemi geliştirir. Bunun altında değişik hafıza kodlarıyla çağrışımsallık geliştirir. Bir lisan karşılıklı ekleştirilerek nesneleri objelerle soyut ya da somut tabirleri düşünerek oluşur. Bu, bir müddetten sonra düşünerek yapılmaya başlanır. İkinci lisan kelam konusu olduğunda lisan beyindeki bu kodlamayı yapamaz. 7-8 azamî 10 yaşa kadar 2 yahut 3’üncü lisanlar ana lisan üzere öğrenebiliyor. Lakin ondan sonra bu mümkün olmuyor. 8-9 yaşından sonra beyin artık öğrenilmiş olan lisanla çağrışımsallık yapmaya başlıyor. Bu yaşlardan sonra rastgele bir lisanı ana lisan üzere öğretemezsin.”
3 CÜMLE YAPISINI ÖĞRENEN İŞİ ÇÖZÜYOR
Türkiye’deki asıl sorunun lisandaki yapısallığın çözülmemiş olması ve ana lisanı İngilizce olmayan birine ana lisanı üzere lisan öğretilmeye çalışılması olduğunu lisana getiren Özay, kimi insanların düşündüğünün bilakis İngilizcenin aslında kolay bir lisan olduğunu da şu sözlerle anlattı:
“İngilizce dünyanın en kolay lisanı. Tüm müfredatımız İngilizcede de Türkçede de var olan 3 cümle yapısı üzerine kurulmuştur. Okuduğunuz, yazdığınız, konuştuğunuz her cümle iki lisanda de bu 3 cümle yapısından birine girer. Ana lisanda de bir fikir 3 kalıp üzerine oluşuyor, 4’üncü bir cümle yapısı yok. Şu anda biz konuşmaya başladığımızda kurduğumuz her cümleyi tek tek ayıralım. Hepsi 3 cümle yapısının içerisine giriyor. 35 yıllık İngilizce öğretmenliği hayatımda ders verdiğim her öğrencime bu 3 cümle yapısını en ince detayına kadar anlattım, anlatmaya da devam ediyorum. Türkçeniz ne kadar güzel olursa İngilizceyi o kadar düzgün öğrenebilirsiniz. Türkiye’de İngilizce öğrenmenin önündeki en büyük pürüzlerden biri aslında Türkçeyi bilmemek.”
‘İNGİLİZCE DÜŞÜNMEK DİYE BİR ŞEY YOK’
Herkesin kendi ana lisanıyla düşündüğünü, ‘İngilizce düşünmek’ diye bir kalıbın aslında pek de ‘düşünmek’ olmadığına dikkat çeken Özay, mevzuyu şöyle örnekledi:
“Biz kanun unsuru derkenki ‘madde’ sözüyle, alışkanlık yapan maddeyi ya da husus ve sinerji yok edilemez’deki maddeyi daima birebir sözcükle kullanırız. Bunu Türkçe sorduğumuzda karşıdaki kelimeyi tek başına değil de yanındaki kullanılan bağlamdan çıkarıyor. ‘Alışkanlık yapan hususlar insan sıhhatine zararlıdır’ cümlesinde alışkanlık yapan ‘madde’nin ne olduğunu bağlamdan anlıyoruz. Bağlam ne demek sözün yanındaki söz ve söz kümeleri cümle içindeki toplam manası. İngilizce düşünmek de şu: Ben orada 3 cümledeki husus sözlerinde ‘madde’ yerine hangi İngilizce kelimeyi kullanırsam karşıdaki kişi tıpkı Türkçedeki üzere anlar? Türkiye’de ‘Anlıyorum fakat konuşamıyorum’ denilen olay aslında bu.”
‘ANLIYORSUN LAKİN NEDEN ANLATAMIYORSUN?’
Bir cümleyi anlayabilmek, o lisanın gramatik ve anlamsal yapısını çözebilmek demek olduğunu lisana getiren Özay, “Anlıyorsun lakin neden anlatamıyorsun? Ben çözdüğüm, anladığım bir cümleyi aslında kuruyorum lakin karşımdakine kederimi sonuç-anlam olarak tabir ettiğimde o da birebir halde anlayacak mı bilmiyorum. Yapısal, gramatik ve anlamsal olarak kişi cümleyi biliyorsa bir kişi cümleyi anlayabilir. Aslında kişi cümleyi anlıyorsa, kurabilir. Türkiye’deki sorun de yapısal yaklaşımın çözülmemiş olması. ‘Ben karşımdakini nasıl anlıyorum?’ Gökten zembille bir şey inmiyor. Bana oradan gelen bildirisi ben ana lisanda anlıyorum, beynim onu dönüştürüp ortaya anlamsal bir durum çıkarıyor. Bütün bu tahlillerin aykırısını yapıp cümle kurmam gerekiyor aslında“ tabirlerini kullandı.
‘FİKRİN TABİRİ 7 BUÇUK MİLYAR İNSAN İÇİN AYNI’
Şu anda Romanya’da yaşadığını ve Rumenceyi de kendi oluşturduğu yapısal yaklaşımla öğrendiğine dikkat çeken Özay, “Fikrin sözü 7 buçuk milyar insan için aynı” dedi. Avustralya ve İngiltere’den de öğrencileri olduğunu söyleyen İngilizce öğretmeni Özay, şöyle devam etti:
“Kişi kaynağında lakin hâlâ bizden eğitim alıyor. Bunlar işte sorunun nerelerde olduğunu gösteriyor. İnsan beyninde lisan üç halde oluşuyor. Bu nitekim bu türlü. Milyonlarca cümle kurabilirsiniz kombinasyonel olarak. Lakin kurduğumuz cümleler üç farklı cümle yapısından oluşuyor. İşin hoşluğu ve kolaylığı burada aslında. Benim başımda hangi fikir oluşursa oluşsun yalnızca üç cümle yapısına uyumlu. Hangi fiil kelam konusu olursa olsun. Bunlar vakitle yerleşiyor, kullanan kullana. Lakin kullanma öncelikle okumayla olacak. Zira siz okudukça x sözünün x1, x2, x15 adet farklı kullanımı varsa bunu okuyarak öğreneceksiniz. Bir gün ‘Ben x6’yı iktisatla ilgili bir cümledeki tarifinde görmüştüm’ deyip karşıya verebiliyorsunuz. Bunun için o kelimeyi görmeniz gerek. Görmezseniz o lisanın yaşandığı ülkede yaşamanız lazım ve onu siz yaşayana tekraren yanlış kullanacaksınız demektir. O yüzden okumak kıymetli.”
ÖDEV YAPMAYANI ASLA DERSE ALMIYOR
Türkiye’de İngilizce eğitimi veren kurumların lisanı 6 modüle bölmüş vaziyette olduğunu ve her kurun 100-120 saatten oluştuğunu, kendilerinin ise 100 saatte onların sistemine nazaran tüm kurları bitirdiklerini söz eden Özay, “Bu 100 saatlik eğitimimiz toplamda 32 hafta sürüyor. Pandemi ile birlikte yüzyüze eğitimlere son verip online eğitime geçtik. Haftada yalnızca 1 ders yayınlıyoruz. Bu dersin mühleti her hafta bahse nazaran değişiyor. Öğrenci o derse istediği vakit da erişemiyor. Haftanın aşikâr günleri açık ders. Dersin yayında olduğu günler sayfasına girip dersi eksiksiz bir formda not alarak izliyor. Bizim istediğimiz ödev formatında ödevini hazırlıyor tertipli bir halde taratıp tek bir belge halinde bize iletiyor. Biz ödevleri denetim ediyoruz, şayet eksik, yanlış, kusur varsa bildiriyoruz. Tabii bu ödevi teslim edene kadar da derslere erişimini engelliyoruz. Ödevi tamamlaması için 1 gün mühlet veriyoruz. Tamamlayıp gönderiyor denetim ediyoruz ve tekrar derslere erişimine müsaade veriyoruz. Disiplin olmadan maalesef bu iş olmuyor” dedi.
Şu anda en büyük maksadının oluşturduğu müfredatın Ulusal Eğitim müfredatına adapte edilmesi olduğunu lisana getiren İngilizce Öğretmeni Mustafa Özay, “Eğer MEB, bu müfredatla bir lisan eğitimi kullanırsa sistemimiz Ulusal Eğitim’e geçerse Türkiye’de İngilizce sorunu diye bir şey kalmaz. 5 sene içerisinde sorun çözülür. Zira kişi liseyi bitiriyor, üniversiteye gidiyor, lisans ve doktora yapıyor tekrar İngilizce kursuna kayıt yaptırıyor. ODTÜ’den hâlâ lisan konusunu halledememiş doçent öğrencilerimiz vardı. Bu yaklaşımla ülkedeki lisan sorununu çözebileceğimizi düşünüyoruz” diyerek kelamlarını noktaladı.
